Biuletyn Informacji Publicznej
URZĘDU GMINY W OBROWIE

Informacja o naborze

Ławnicy

Na podstawie art. 161 § 1 i 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych i pisma Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu, informujemy, iż przyjmujemy zgłoszenia na ławników na kadencję 2020-2023:

• 2 ławników do orzekania w sprawach cywilnych
• 1 ławnik do orzekania w sprawach karnych
• 1 ławnik do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy

Ławnik jest funkcjonariuszem publicznym. Czynności funkcjonariusza publicznego podlegają szczególnemu reżimowi prawnemu, w tym również w zakresie karnoprawnym. Każdy funkcjonariusz publiczny, a więc także ławnik, za czyn związany z nadużyciem funkcji lub niedopełnieniem obowiązków podlega odpowiedzialności karnej. Kadencja ławników sądów okręgowych i rejonowych trwa cztery lata kalendarzowe. Uchwałę o wyborze kandydatów rada gminy podejmuje w głosowaniu tajnym.

Kto może zostać ławnikiem?

Ławnikiem może zostać obywatel polski spełniający określone w ustawie kryteria. Podstawowe wymagania, jakie stawia kandydatowi ustawa, to:

• obywatelstwo polskie;
• korzystanie w pełni z praw cywilnych i obywatelskich;
• nieskazitelny charakter;
• osoba, która w dniu wyboru ukończyła 30 lat;
• osoba, która w dniu wyboru nie przekroczyła 70. roku życia;
• zdolny do pełnienia obowiązków ławnika ze względu na stan zdrowia;
• posiada co najmniej średnie wykształcenie;
• osoba zamieszkująca lub zatrudniona w miejscu kandydowania co najmniej od roku lub prowadząca w takim miejscu działalność gospodarczą;

Kto nie może zostać ławnikiem?

Konsekwencją rozdziału władz – wykonawczej i sądowniczej – jest wyłączenie w zasadzie możliwości kandydowania przez osoby w różny sposób związane z wykonywaniem czynności w imieniu państwa, w tym zwłaszcza zatrudnione bądź działające na rzecz organów wymiaru sprawiedliwości.
Katalog osób wyłączonych z kandydowania obejmuje następujące kategorie:

• radni gminy, powiatu i województwa;
• osoby wchodzące w skład organów, od których orzeczenia można żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego;
• funkcjonariusze policji oraz inne osoby zajmujące stanowiska związane ze ściganiem przestępstw i wykroczeń;
• adwokaci i aplikanci adwokaccy;
• radcowie prawni i aplikanci radcowscy;
• duchowni;
• żołnierze w czynnej służbie wojskowej;
• funkcjonariusze Służby Więziennej;
• osoby zatrudnione w sądach powszechnych i innych sądach, a więc w sądach wojskowych, sądach administracyjnych (wojewódzkich sądach administracyjnych i w Naczelnym Sądzie Administracyjnym) oraz w trybunałach, jak również osoby zatrudnione w prokuraturze, także wojskowej.

Dodatkowo zastrzeżono, że nie można być ławnikiem jednocześnie w więcej niż jednym sądzie. Należy przez to również rozumieć, że nie można nawet kandydować do funkcji ławnika w sądach dwóch różnych szczebli. Ma to na celu zapobieżenie ewentualnemu równoczesnemu wyborowi kandydata do dwóch sądów.

Podmioty uprawnione do zgłaszania kandydatów

W ustawie wymieniono podmioty legitymowane do zgłaszania kandydatów na ławników. Kandydat nie może sam siebie zgłosić, lecz może zaproponować zgłoszenie jego kandydatury przez takie podmioty, jak: prezes właściwego sądu, stowarzyszenie albo inna organizacja społeczna bądź zawodowa zarejestrowana na podstawie przepisów prawa. Podmiotem uprawnionym nie jest partia polityczna. Nie jest nim także organizacja powstająca z mocy samego prawa, np. samorząd zawodowy (samorząd lekarski, farmaceutów, pielęgniarek i położnych, inżynierów budownictwa, samorządy zawodów prawniczych).

W praktyce pojęcie innych organizacji społecznych i zawodowych obejmuje podmioty podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Są wśród nich stowarzyszenia (także ich jednostki terenowe posiadające osobowość prawną), związki stowarzyszeń, kółka rolnicze, rolnicze zrzeszenia branżowe, związki rolników, kółek i organizacji rolniczych, związki rolniczych zrzeszeń branżowych, związki zawodowe rolników indywidualnych, cechy rzemieślnicze, izby rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego, zrzeszenia handlu i usług, zrzeszenia transportu, ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń handlu i usług, ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń transportu, inne organizacje przedsiębiorców, izby gospodarcze (w tym również Krajowa Izba Gospodarcza), związki zawodowe (także ich jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną), ogólnokrajowe związki międzybranżowe, ogólnokrajowe zrzeszenia międzybranżowe, związki pracodawców, federacje i konfederacje związków pracodawców, stowarzyszenia kultury fizycznej, związki sportowe, stowarzyszenia kultury fizycznej o zasięgu ogólnokrajowym, inne organizacje społeczne i zawodowe (również podmioty, które na mocy przepisów szczególnych podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego), organizacje pożytku publicznego nieposiadające osobowości prawnej, inne osoby prawne będące organizacjami pożytku publicznego, kościelne osoby prawne będące organizacjami pożytku publicznego, instytucje kościelne będące organizacjami pożytku publicznego, nieposiadające osobowości prawnej. Lista podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na ławników jest zatem bardzo szeroka. Kandydaturę może również zgłosić pięćdziesięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie dokonującej wyboru gminy. Można zatem zebrać ich podpisy, co umożliwia kandydowanie.

Dokumenty wymagane przy zgłaszaniu kandydatów

Podmiot zgłaszający kandydata dołącza do zgłoszenia:

• kartę zgłoszenia, którego wzór określa załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Kartę wypełnia kandydat oraz - w odpowiedniej rubryce - podmiot zgłaszający. Kandydat swoim podpisem wyraża zgodę na kandydowanie oraz na przetwarzanie jego danych osobowych przez organ gminy, następnie zaś przez sąd;
• informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą zgłaszanej osoby, wydaną nie wcześniej niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
• oświadczenie kandydata, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, opatrzone datą nie wcześniejszą niż przypadająca na trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
• oświadczenie kandydata, że nie jest lub nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także że władza rodzicielska nie została mu ograniczona ani zawieszona, opatrzone datą nie wcześniejszą niż przypadająca na trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
• zaświadczenie o stanie zdrowia, wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika, opatrzone datą nie wcześniejszą niż przypadająca na trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia; przy czym wobec braku określenia przeciwwskazań zdrowotnych w ustawie przyjmuje się, że ławnik powinien się charakteryzować ogólnym dobrym stanem zdrowia, co w obecnych warunkach prawnych prowadzi do wniosku, że lekarzem mogącym orzec o zdolności do wykonywania przez ławnika funkcji jest przede wszystkim lekarz medycyny rodzinnej bądź ogólnej;
• dwa aktualne zdjęcia o wymiarach i w formie zgodnej z wymaganiami stosowanymi przy składaniu wniosku o wydanie dowodu osobistego;
• w razie zgłoszenia kandydata przez stowarzyszenie, inną organizację społeczną lub zawodową, zarejestrowaną na podstawie przepisów prawa, podmiot zgłaszający dołącza aktualny (a więc niepełny) odpis z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpis lub zaświadczenie potwierdzające wpis do innego właściwego rejestru lub ewidencji dotyczące tej organizacji, opatrzone datą nie wcześniejszą niż przypadająca na trzy miesiące przed dniem zgłoszenia;
• w przypadku zgłoszenia kandydata przez obywateli dołącza się również listę osób zawierającą imię (imiona), nazwisko, numer ewidencyjny PESEL, miejsce stałego zamieszkania i własnoręczny podpis każdej z pięćdziesięciu osób zgłaszających kandydata (brak ustalonego wzoru listy - konieczne jest zatem tylko zachowanie formy pisemnej i zawarcie wskazanych powyżej danych); pierwsza osoba na liście pięćdziesięciu obywateli zgłaszających jest osobą uprawnioną do składania wyjaśnień w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika. Koszty badań lekarskich i opłaty za wystawienie zaświadczenia ponosi kandydat, natomiast opłatę za wydanie aktualnego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpisu lub zaświadczenia z innego właściwego rejestru lub ewidencji wnosi podmiot zgłaszający ławnika, którego dotyczy odpis lub zaświadczenie. Ostatnim dniem zgłaszania jest 30 czerwca ostatniego roku kadencji ławników. W ustawie wyraźnie zastrzeżono, że zgłoszenia kandydatów, które wpłynęły do rady gminy po upływie tego terminu, a także zgłoszenia niespełniające wymagań formalnych, jeśli tego braku nie uzupełniono, pozostawia się bez dalszego biegu. W postępowaniu tym niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do zgłoszenia kandydatów. O pozostawieniu zgłoszenia bez dalszego biegu rada gminy decyduje w formie uchwały. Po upływie terminu zgłaszania kandydatów na ławników, tj. po 30 czerwca, rada gminy ma obowiązek wybrania spośród zgłoszonych kandydatów osób spełniających wymagane kryteria ustawowe. W tym celu, jeszcze przed przystąpieniem do wyborów, rada gminy powołuje zespół, który przedstawia na sesji rady opinię o zgłoszonych kandydaturach, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymagań określonych w ustawie. Przed dokonaniem wyboru rady gmin zasięgają informacji o kandydatach u komendantów wojewódzkich policji. Informacje o kandydacie na ławnika uzyskuje się i sporządza na zasadach określonych dla informacji o kandydacie do objęcia stanowiska sędziowskiego. Oznacza to, że policja uzyskuje i sporządza informacje na podstawie danych zawartych w policyjnych systemach informacyjnych.

Po wyborach rada gminy przesyła prezesom właściwych sądów listy wybranych ławników wraz ze złożonymi przez nich dokumentami, najpóźniej do 31 października roku poprzedzającego pierwszy rok kadencji. Na liście, z uwagi na zastrzeżenie dodatkowych kryteriów dla kandydatów do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy, rada gminy wskazuje tych ławników.

Po wyborze

Po odebraniu przez ławnika zawiadomienia od prezesa sądu o wyborze odbywa się ślubowanie według następującej roty: „Ślubuję uroczyście jako ławnik sądu powszechnego służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, stać na straży prawa, obowiązki ławnika wypełniać sumiennie, sprawiedliwość wymierzać zgodnie z przepisami prawa, bezstronnie według mego sumienia, dochować tajemnicy prawnie chronionej, a w postępowaniu kierować się zasadami godności i uczciwości”. Składający ślubowanie może dodać na końcu zwrot: „Tak mi dopomóż Bóg”. Tekst roty stanowi swoistą esencję zasad etyki zawodowej, z której wynikają szczególne powinności, takie jak: obowiązek wiernej służby ojczyźnie, strzeżenie prawa, bezstronność, dochowanie tajemnicy czy kierowanie się godnością oraz uczciwością. Złamanie lub naruszenie którejkolwiek z tych zasad skutkowałoby sprzeniewierzeniem się złożonemu ślubowaniu. Szczególna doniosłość ślubowania związana jest z tym, że dopiero po jego złożeniu ławnik może uczestniczyć w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Złożenie ślubowania jest więc warunkiem koniecznym pełnienia funkcji ławnika, po czym ławnik zostaje wpisany na listę i otrzymuje legitymację.